Po raz kolejny kapituła konkursu stanęła przed trudnym zadaniem wyłonienia laureatów spośród grona wyjątkowych kandydatów. W tym roku do nagrody zgłoszono 21 osób i instytucji działających na terenie oddziału IPN w Białymstoku oraz delegatury IPN w Olsztynie. Z tego grona kapituła pod przewodnictwem dr hab. Karola Polejowskiego wybrała sześcioro laureatów, których działalność w sposób szczególny wpisuje się w misję ochrony polskiej pamięci historycznej.
Uroczystość zgromadziła liczne grono dostojnych gości. W wydarzeniu uczestniczyli między innymi dyrektor białostockiego Oddziału IPN dr hab. Krzysztof Sychowicz, dyrektor Biura Prezesa IPN dr Marek Jedynak, parlamentarzyści, przedstawiciele władz lokalnych oraz reprezentanci służb mundurowych. Ich obecność podkreślała rangę wydarzenia oraz znaczenie, jakie państwo polskie przywiązuje do kultywowania pamięci historycznej.
"Jesteście kustoszami polskiej pamięci narodowej"
W swoim wystąpieniu dr hab. Karol Polejowski w poruszających słowach zwrócił się do uhonorowanych laureatów. - Jesteście kustoszami polskiej pamięci narodowej. Dbacie o pamięć, mówicie o polskiej historii i przekazujecie ją innym. Przede wszystkim młodemu pokoleniu. Wasza działalność i działalność Instytutu Pamięci Narodowej są ze sobą zbieżne. Bo wam, jak i nam, chodzi o to samo. Łączy nas miłość do Polski, do polskiej historii i do wielkich kart polskiego narodu - podkreślił zastępca prezesa IPN.
W dalszej części swojego wystąpienia dr hab. Polejowski odniósł się do głębszego wymiaru pojęcia "świadek historii". Zaznaczył, że jest to ktoś, kto ze szczególną pieczołowitością dba o polską pamięć narodową. Historia bowiem nie jest jedynie zbiorem dat i faktów z przeszłości, to fundament, który kształtuje teraźniejszość i wyznacza kierunki na przyszłość. Zastępca prezesa IPN zwrócił uwagę na fundamentalne znaczenie wiedzy historycznej dla zachowania polskiej świadomości narodowej. Bez świadomości tego, kim się jest, skąd się pochodzi i jakie wartości legły u podstaw naszego wychowania, trudno budować poczucie tożsamości narodowej.
- Dlaczego tak ważne jest to, aby pamiętać o polskich dziejach, często trudnych i dramatycznych, ale też heroicznych i pełnych przykładów odwagi i poświęcenia? Bo pamięć historyczna i polski duch narodowy są esencją, emanacją Narodu Polskiego - podsumował swoje wystąpienie Polejowski.
REKLAMA
Laureaci XV edycji
Ks. Robert Adam Figura
Ks. Robert Adam Figura, urodzony 20 grudnia 1972 w Przemyślu. Kapłan diecezji drohiczyńskiej, proboszcz parafii w Chojewie, łączy w swojej posłudze wymiar duchowy z zaangażowaniem w krzewienie pamięci historycznej i postaw patriotycznych.
Duchowny pełni liczne funkcje związane z upamiętnianiem polskiej historii. Jest kapelanem Związku Żołnierzy Narodowych Sił Zbrojnych Okręgu Białystok oraz członkiem Stowarzyszenia Kapelanów Katyńskich przy Katedrze Polowej Ordynariatu Wojska Polskiego w Warszawie. Jako diecezjalny duszpasterz Sybiraków diecezji drohiczyńskiej oraz Koła Związku Sybiraków w Siemiatyczach, stanowi duchowe oparcie dla środowiska zesłańców i ich rodzin. Ponadto, jako harcerz i wychowawca młodzieży, ks. Figura wraz z drużynami w Brańsku i Chojewie odnajduje i porządkuje groby oraz pomniki poległych w walce o niepodległość. Współorganizuje akcje "Światło Pamięci Niezwyciężonym" oraz angażuje uczniów w projekty edukacyjne IPN - "Łączka" i "Silni Polską".
Jest twórcą Diecezjalnego Dnia Sybiraków w Siemiatyczach oraz współzałożycielem Stowarzyszenia Kultury Podlaskiej "Wspólnota i Jedność", które skupia młodzież podejmującą inicjatywy patriotyczne. Do jego zasług należy również współinicjowanie powstania w Brańsku muralu "Marsz, marsz, Dąbrowski", upamiętniającego jednocześnie trzy ważne rocznice: 228. rocznicę pobytu Jana Henryka Dąbrowskiego w Brańsku, 225. rocznicę napisania "Mazurka Dąbrowskiego" oraz 95. rocznicę uznania pieśni za hymn narodowy.
Małgorzata Pańkowska
Małgorzata Pańkowska, urodzona 25 października 1963 w Bielsku Podlaskim. Jako nauczycielka historii w Szkole Podstawowej w Sobolewie od lat realizuje misję kształtowania postaw patriotycznych wśród młodzieży.
Szczególne miejsce w działalności Małgorzaty Pańkowskiej zajmuje opieka nad pamięcią ofiar masowych egzekucji ludności polskiej w Grabówce. Od wielu lat pełni funkcję kustoszki tego miejsca pamięci, dbając o to, aby tragiczna historia tamtejszych wydarzeń nie uległa zapomnieniu. Jest jedną z inicjatorek powstania Stowarzyszenia Pamięci Ofiar Zbrodni Niemieckich w Grabówce.
Jej zaangażowanie przejawia się również w organizowaniu wyjazdów młodzieży na coroczne uroczystości upamiętniające ks. Stanisława Suchowolca - kapłana zamordowanego w niewyjaśnionych okolicznościach w 1989 roku, symbol walki o wolność i prawdę. W 2019 roku wraz z uczniami wzięła udział w międzynarodowych uroczystościach pogrzebowych Powstańców Styczniowych w Wilnie, dając młodym ludziom możliwość uczestniczenia w ważnym dla polskiej historii wydarzeniu. Jest również współorganizatorką cyklicznej imprezy "Droga do wolności - bieg im. ks. Stanisława Suchowolca".
Michał Rutkowski
Michał Rutkowski, urodzony 14 sierpnia 1979, samorządowiec i pasjonat historii, który od lat aktywnie działa na rzecz popularyzacji dziejów powiatu ostrowskiego, ze szczególnym uwzględnieniem wydarzeń związanych z bitwą pod Andrzejewem i Łętownicą z 1939 roku oraz bitwą pod Paprocią z 1920 roku.
Działalność Michała Rutkowskiego wyróżnia się innowacyjnym podejściem do edukacji historycznej. Jest twórcą cyklicznego spotkania "Taran", odbywającego się 12 września o godz. 22:00 - dokładnie w miejscu i o porze nocnego natarcia 18. Dywizji Piechoty w 1939 roku. Taka forma upamiętnienia pozwala uczestnikom niemal namacalnie doświadczyć atmosfery tamtych dramatycznych wydarzeń. Do jego inicjatyw należą również rajdy motocyklowe szlakami września 1939 roku, rajdy rowerowe śladami walk o niepodległość oraz gra terenowa "Ostatnia Bitwa 18 DP". Nowatorskie formy edukacji historycznej przyciągają różne grupy wiekowe i skutecznie popularyzują wiedzę o lokalnej historii.
Dzięki staraniom Rutkowskiego odnowiono i przywrócono pamięci lokalnej społeczności kamień pamiątkowy z pola bitwy pod Andrzejewem. Zainicjował również rewitalizację zbiorowej mogiły "Mauzoleum Żołnierzy 18 DP" na cmentarzu w Andrzejewie oraz brał udział w renowacji miejsca pamięci egzekucji mieszkańców powiatu ostrowskiego w lesie koło wsi Biel. Pełni również funkcję społecznego przewodnika historycznego po miejscach walk wokół Andrzejewa.
Tadeusz Szereszewski
Tadeusz Szereszewski, urodzony 22 kwietnia 1952 w Bielsku Podlaskim. Ten emerytowany nauczyciel, pasjonat historii i publicysta od dziesięcioleci dokumentuje i popularyzuje historię bielskiego harcerstwa oraz wydarzenia kulturalne miasta, powiatu i województwa.
Jest autorem monografii "Od Gospodarstwa Wiejskiego do Zespołu Szkół nr 4 im. Ziemi Podlaskiej w Bielsku Podlaskim" oraz współredaktorem monografii o bielskim gimnazjum i liceum - "Wspomnieniem pisane". Napisał również kilkanaście biogramów bielskich nauczycieli i lekarzy, przyczyniając się do zachowania pamięci o lokalnych postaciach. Tadeusz Szereszewski organizował liczne akademie patriotyczne, miejskie uroczystości, koncerty i wystawy. Wśród nich szczególne miejsce zajmują obchody 90-lecia harcerstwa w 1998 roku oraz uroczystości związane z 65. rocznicą śmierci ks. Bronisława Zalewskiego w Wyszonkach Kościelnych. W 2009 roku wystąpił z koncertem niepodległościowym w Zułowie na Litwie. Organizował również konferencje naukowe, w tym "Patriotyzm dawniej i dziś" oraz "Oblicza patriotyzmu we współczesnej szkole".
Do jego zasług należy zainicjowanie nadania honorowego obywatelstwa miasta Bielsk Podlaski ks. Bronisławowi Zalewskiemu (2013 r.) oraz inż. Piotrowi Dąbrowskiemu (2022 r.). Aktywnie działał też na rzecz upamiętnienia ofiar represji, w tym Sybiraków i policjantów zamordowanych w okresie 1922-1939, spoczywających na cmentarzu w Bielsku Podlaskim.
Daria Zarodkiewicz
Daria Zarodkiewicz, urodzona 22 sierpnia 1991 roku w Makowie Mazowieckim. Jako specjalistka ds. historii miasta i regionu w Centrum Dialogu Kulturowego "Dom Wesołka" w Makowie Mazowieckim, reprezentuje młodsze pokolenie osób zaangażowanych w ochronę pamięci historycznej.
Jej działalność koncentruje się na upamiętnieniu ofiar niemieckiego i sowieckiego totalitaryzmu, dokumentowaniu historii lokalnej oraz kształtowaniu postaw patriotycznych wśród młodzieży i społeczności regionu. Szczególnym osiągnięciem laureatki jest doprowadzenie do ustanowienia przez Radę Powiatu Makowskiego dnia 12 lutego Dniem Pamięci o Mieszkańcach Powiatu Zamordowanych przez Niemców w Wąskim Lesie. Właśnie tam, 12 lutego 1941, Niemcy zamordowali kilkuset mieszkańców powiatu makowskiego.
Zarodkiewicz organizuje uroczystości rocznicowe, prowadzi wykłady historyczne dotyczące zbrodni niemieckiej w Wąskim Lesie oraz opracowuje i aktualizuje listę ofiar. Jest autorką publikacji naukowych dotyczących okupacji niemieckiej, zagłady ludności żydowskiej oraz historii lokalnych wspólnot. Organizuje warsztaty i lekcje rocznicowe, prowadzi zajęcia w ramach akcji "Silni Polską", "Niepodległa" oraz "Niguny (nie)pamięci".
Nina Żyłko
Wśród tegorocznych laureatów znalazła się Nina Żyłko. Kobieta, której osobista historia splata się nierozerwalnie z jedną z najbardziej tragicznych kart polskich dziejów. Urodzona 17 sierpnia 1941 w Białym Jarze na Syberii, jest żywym świadkiem gehenny polskich zesłańców.
Od lat stanowi jeden z filarów Związku Sybiraków Oddział w Łomży. Jej zaangażowanie w sprawy społeczności sybirackiej wykracza daleko poza działalność organizacyjną. Jest stałą uczestniczką spotkań z młodzieżą, podczas których prowadzi gawędy, przekazując wiedzę i pamięć o losach Polaków wywiezionych na Syberię. Jej opowieści, oparte na osobistych doświadczeniach, mają nieocenioną wartość edukacyjną, ponieważ są autentycznym głosem historii, którego nie zastąpi żaden podręcznik.
Współorganizuje wszystkie uroczystości sybirackie, w tym Dzień Sybiraka oraz Łomżyński Marsz Pamięci. Dzięki jej aktywności w Nowogrodzie umieszczono tablicę upamiętniającą wywiezionych na Syberię, a także powstała wystawa poświęcona tematyce zesłańczej. Była inicjatorką niezwykłego spotkania - dzieci urodzonych na Syberii. Jej twórczość literacka obejmuje wiersze i wspomnienia, a jako współautorka przyczyniła się do powstania książki "Nieprzemilczana historia - O zesłańcach Sybiru z gminy Łomża", która stanowi bezcenny dokument dla przyszłych pokoleń.
Od Białegostoku po świat
Nagroda Honorowa IPN "Świadek Historii" ma swoje korzenie właśnie w Białymstoku. Miejscowu oddział Instytutu Pamięci Narodowej był inicjatorem i pomysłodawcą wyróżnienia. Pierwsza uroczysta gala wręczenia nagród odbyła się w 2009 roku.
Sukces białostockiej inicjatywy sprawił, że nagroda rozszerzyła swój zasięg na kolejne regiony Polski. Obecnie wyróżnienia przyznawane są również w oddziałach IPN w Gdańsku, Katowicach, Krakowie, Łodzi, Poznaniu, Rzeszowie, Szczecinie i Wrocławiu. Co więcej, nagroda ma również swoją edycję zagraniczną - honorowane są osoby i instytucje wyróżniające się szczególnym zaangażowaniem w upamiętnianie dziejów Polaków poza granicami Polski.
Nagradzane są osoby i instytucje szczególnie zasłużone dla upamiętniania historii narodu polskiego oraz wspierające Instytut Pamięci Narodowej w realizacji jego ustawowej działalności w obszarach edukacyjnym i naukowym. Wyróżnienie stanowi wyraz uznania dla tych, którzy często bez rozgłosu i na co dzień dbają o polską pamięć historyczną.
Pamięć jako fundament przyszłości
XV edycja nagrody po raz kolejny ukazała, jak wiele osób w Polsce bezinteresownie poświęca swój czas, energię i talenty dla zachowania pamięci o przeszłości. Tegoroczni laureaci reprezentują różne pokolenia, środowiska i formy działalności, od żywych świadków historii, przez duchownych i nauczycieli, po samorządowców i młodych badaczy. Łączy ich jednak wspólna pasja i przekonanie, że pamięć o przeszłości jest nie tylko obowiązkiem wobec tych, którzy odeszli, ale również fundamentem dla przyszłych pokoleń. Jak podkreślił dr hab. Karol Polejowski, bez wiedzy o tym, kim jesteśmy i skąd pochodzimy, trudno zachować polską świadomość narodową.
Tegoroczni laureaci dołączyli do grona kilkuset osób i instytucji uhonorowanych nagrodą na przestrzeni piętnastu lat. Ich działalność stanowi inspirację i przykład dla wszystkich, którym bliska jest polska historia i pamięć o wielkich kartach dziejów narodu. Ceremonia w Białymstoku była również przypomnieniem o tym, jak ważna jest praca u podstaw - codzienne, często niewidoczne dla szerszej publiczności działania na rzecz zachowania pamięci historycznej. Bo jak mówił zastępca prezesa IPN, pamięć historyczna i polski duch narodowy są esencją, emanacją naszego narodu.
Komentarze
Komentarze publikowane pod artykułami są prywatnymi opiniami użytkowników portalu.
Właściciel portalu nie ponosi odpowiedzialności za treść tych opinii.