"Miejsca z historią". Jatki w Ostrowi Mazowieckiej (zdjęcia)

Dodano: 15 maja 2021 07:38, Autor: Miłosz Magrzyk

By prześledzić dzieje zabytkowego dziś budynku, należy sięgnąć wiele lat wstecz - mocniej zagłębić się w przeszłość.
Pierwotnie służyły mieszkańcom jako miejsce, w którym handlowano mięsem, później także rybami. Przez kilkanaście lat niszczały; wyłączono je z użytku ze względu na zły stan techniczny. Obecnie budynek częstokroć przeznaczany jest pod organizację różnych wydarzeń kulturalnych, a na co dzień mieści się w nim galeria sztuki "Jatki".

REKLAMA



Co doprowadziło do wzniesienia jatek?

- Dokumenty wskazują, że wybudowane zostały w 1902 roku, ale na frontonie budynku, nad wejściem, umieszczona jest data 1903. Może to wskazywać faktyczny rok ukończenia budowy lub oddania do użytku. Jatki były wówczas jednym z pierwszych budynków murowanych w Ostrowi, obok kościoła pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny. Zaledwie kilka domów w tym czasie nie było drewniane - czytamy w artykule zatytułowanym Szkic historii ostrowskich Jatek autorstwa Kacpra Jana Kempistego. Tekst zamieszczono w trzecim numerze Rocznika Ostrowskiego.



Źródło zdjęcia: Urząd Miasta w Ostrowi Mazowieckiej

Elementy, które doprowadziły do powstania w mieście wskazanego obiektu, są jednak złożone, a by je zrozumieć dokładniej trzeba zagłębić się w czasy znacznie poprzedzające wzniesienie budynku.

- Początkowo "jatki" były to rozstawione stoły, które rzeźnicy dzierżawili od władz miasta. W dokumentacji zabytku znajdującej się w Delegaturze Mazowieckiego Konserwatora Zabytków w Ostrołęce możemy przeczytać: "Ponadto do Kasy Miejskiej wpływały dochody z dzierżaw rocznych i arend, czyli za wynajem izby z alkierzem w ratuszu, ławek dla piekarzy i rzeźników...". Wspomniana relacja opisuje stan z roku 1810 - dodał Kacper Jan Kempisty.

Jak wskazuje autor, dokumenty stanowią także źródło, z którego możemy dowiedzieć się również o liczbie członków cechu rzeźników w mieście w roku 1810: było ich pięciu, a obsługiwali oni nie tylko mieszkańców, ale, jak można sądzić, również dziesięć karczem i dwa domy zajezdne znajdujące się wówczas na tym terenie. Dwadzieścia lat później liczba rzeźników z pięciu wzrosła do dziewięciu, a w roku 1838 z funduszy miejskich powstał szlachtuz, czyli rzeźnia. Choć jej utworzenie doprowadziło do znacznego usprawnienia uboju, nie rozwiązywało innego kłopotu - dalej brakowało bowiem miejsca, w którym dystrybucja mięsa mogłaby odbywać się w sposób bardziej higieniczny.

- W latach 40. XIX w. następuje modernizacja miasta: w 1843 r. wybrukowano rynek i kilka głównych ulic, a także wybudowano mostki na kanałach płynących przez miasto. W tym czasie, dokładnie w roku 1844, do budżetu miasta został wpisany projekt budynku jatek. Nie wiadomo, dlaczego nie został wtedy zrealizowany - kontynuował autor.

Działalność jatek na przestrzeni lat

Choć budynek jest jednym z najbardziej rozpoznawalnych w okolicy, oprócz daty wskazującej na jego powstanie, niewiele o nim wiadomo. Podobno jatki zostały wybudowane sposobem gospodarczym na fundamentach przyszłej Kasy Miejskiej. Nazwisko ewentualnego fundatora skrywa jednak mrok tajemnicy. Wzniesienie budynku miało kosztować około kilkunastu tysięcy rubli.

- Sam budynek zbudowany został w stylu eklektycznym z przewagą form neogotyckich. Położony jest na planie prostokąta, frontem od strony ulicy. Docelowo sama konstrukcja budynku była taka, że dzielił się on na osiem części wyznaczonych przez osiem osi okien. W momencie przekroczenia progu wchodziło się między dwa szeregi oddzielonych od siebie boksów, w których handlarze sprzedawali mięso i ryby. Budynek jest podpiwniczony, poniżej poziomu gruntu znajdowało się miejsce na lodownie. Nie jest to opisane w dokumentacji zabytku, ale prace modernizacyjne i wywiad ze Stanisławem Jaroszewskim, pracującym w latach 80. XX w. w Jatkach, potwierdzają tę informację - napisał Kacper Jan Kempisty.



Źródło zdjęcia: OTIKO

Nie wiadomo też, jak dokładnie sytuacja Jatek wyglądała w czasie wojny. Tu można bazować raczej jedynie na domysłach.

- Pomimo innych strat w mieście, takich jak wysadzenie części skrzydła Gimnazjum czy zniszczenie Szkoły Powszechnej, budynek Jatek ostał się nienaruszony. Z tak zwanej białej karty (czyli historycznych danych budynku) znajdującej się w jego dokumentacji w Delegaturze Mazowieckiego Konserwatora Zabytków w Ostrołęce wynika, że handel w Jatkach prowadzony był po wojnie przez Powszechną Spółdzielnię Spożywców i PPH Centralę Rybną. Wywiad ze Stanisławem Jaroszewskim potwierdza te informacje. W samym budynku znaczącą zmianą było zmniejszenie liczby boksów z szesnastu do ośmiu już w roku 1945. Prawdopodobnie wynikało to z faktu zwiększenia sprzedaży detalicznej mięsa poza Jatkami, głównie w sklepach spożywczych - stwierdził autor Szkicu historii ostrowskich Jatek. Obiekt funkcjonował jednak także jeszcze wiele lat później.

- Osiągając wiek 100 lat, stały się obiektem zabytkowym. Możliwe, że utrzymywanie ich przez miasto było zbyt kosztowne, a władze nie miały pomysłu na ich wykorzystanie. W międzyczasie pojawił się pomysł wykorzystania ich jako przestrzeni kulturalnej przez Ostrowskie Towarzystwo Inicjatyw Kulturalno-Oświatowych. Powstała nawet strona internetowa, na której opublikowano artykuł opisujący działania, jakie mogłyby się odbywać w budynku. Sam projekt nie został zrealizowany, jednak strona dostarcza zdjęć przedstawiających stan po zamknięciu w 2003 roku, a więc taki, jaki miał miejsce do końca działalności Jatek w ich pierwotnej funkcji - oznajmił.



Źródło zdjęcia: Jatki

Zabytek otrzymał "drugie życie"

- W dniu 14 marca 2017 roku miasto Ostrów Mazowiecka zawarło z województwem mazowieckim umowę o dofinansowanie projektu pn. Ochrona zabytkowego budynku Jatek w Ostrowi Mazowieckiej i nadanie mu nowych funkcji kulturalnych, realizowanego w ramach Osi Priorytetowej V Gospodarka Przyjazna Środowisku Działania 5.3 "Dziedzictwo kulturowe" Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Mazowieckiego na lata 2014-2020 - czytamy na stronie internetowej galerii.



Źródło zdjęcia: Jatki

Przedsięwzięcie było bardzo szerokie - obejmowało bowiem nie tylko prace polegające na przebudowie, remoncie i konserwacji obiektu, ale także na wyposażeniu go w konieczne instalacje, sprzęt oraz dostosowanie do potrzeb osób niepełnosprawnych. Celów przyświecających rewitalizacji było wiele, lecz te, których pozycja wydaje się ważniejsza pośród innych, jeśli chodzi o skalę lokalną, to uatrakcyjnienie oferty programowej Miejskiego Domu Kultury, a tym samym ułatwienie dostępu do wydarzeń, których organizatorem jest MDK (i nie tylko). W skali szerszej zaś zwiększenie jakości kulturalnej miasta i powiatu ostrowskiego na tle innych - okolicznych i nie tylko okolicznych - miejscowości.



Źródło zdjęcia: Jatki

- W procesie rewitalizacji udało się zachować ceglane mury i fundamenty, a drewniane sklepienie budynku zostało zrekonstruowane z zachowaniem oryginalnego wzoru belek, które, aby oddać pierwotny charakter konstrukcji, zostały wycięte ręcznie. Największe zainteresowanie wzbudza jednak piwnica, którą zaadaptowano na przestrzeń wystawienniczą. Po skuciu posadzki odkryto, że w podpiwniczeniu znajduje się jeszcze jeden "poziom", który lata temu służył jako lodownia. Teraz jest salą multimedialną... - można dowiedzieć się z artykułu pt. Eksperyment: galeria Jatki autorstwa Bartosza Skalika, zamieszczonego w piątym numerze Rocznika Ostrowskiego. - Wygląd ostrowskich Jatek to efekt współpracy wielu osób, w tym przede wszystkim autora pierwotnego projektu Pawła Wilczyńskiego, architekta miejskiego Adama Radomskiego, obecnego zastępcy burmistrza miasta inż. Daniela Choinki, dyrektora i pracowników Delegatury Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Ostrołęce oraz dyrektor MDK Marty Molskiej - dodał. Jatki po rewitalizacji uroczyście otwarto 11 września 2018 roku wystawą znanego artysty - Jana Kantego Pawluśkiewicza, zatytułowaną Voyage.



Źródło zdjęcia: Urząd Miasta w Ostrowi Mazowieckiej

Jak napisano na stronie internetowej ratusza, Jatki obecnie to zarządzana przez Miejski Dom Kultury przestrzeń o łącznej powierzchni 250,60 m kwadratowych. Budynek zyskał nową formę, łączącą zabytkowość z nowoczesnością, sterowane elektronicznie wyposażenie i elementy dbające o komfort zwiedzających.



Źródło zdjęcia: Jatki

W Biuletynie Miasta poinformowano, iż obiekt został zrewitalizowany w ramach unijnego projektu w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Mazowieckiego na lata 2014-2020 - o wartości ponad 5 mln złotych, z czego dofinansowanie wyniosło przeszło 3,5 mln.



Źródło zdjęcia: Jatki

Informacje dotyczące pracy galerii - godzin otwarcia oraz innych aspektów - można znaleźć na stronie dostępnej pod linkiem https://jatkimdk.pl/wystawy/ oraz stronie na Facebooku https://www.facebook.com/Jatki-Ostr%C3%B3w-Mazowiecka-246682962948044/.



Źródło zdjęcia: Jatki

Bazę do opracowania artykułu stanowiły informacje zamieszczone w trzecim i piątym numerze Rocznika Ostrowskiego https://ludziezpasja.org/projekty/rocznik-ostrowski/, stronie internetowej galerii https://jatkimdk.pl/o-jatkach/ i stronie urzędu miasta https://www.ostrowmaz.pl/dla-biznesu-i-turystow/czas-wolny/atrakcje-ostrowi/galeria-jatki.



Zobacz również

"Zapisani na kartach historii". Henryk Trębicki (zdjęcia)

1 maja 2021, Miłosz Magrzyk

Duży sukces to wielokrotnie suma mniejszych, aczkolwiek powtarzanych codziennie bądź niemal codziennie wysiłków, uporu w dążeniu do celu oraz pokonywania przeciwności losu.

"Miejsca z historią". Ostrowska biblioteka (zdjęcia)

17 kwietnia 2021, Miłosz Magrzyk

Kolejny raz zabieramy naszych czytelników w podróż w przeszłość. Tym razem będzie to historia ostrowskiej książnicy, która od bardzo wielu lat dla społeczności lokalnej stanowi swego rodzaju centrum kontaktu z kulturą.

"Zapisani na kartach historii". Jan Harusewicz (zdjęcia)

3 kwietnia 2021, Miłosz Magrzyk

Społecznik, lekarz, polityk - te trzy słowa to krótki opis długoletniej działalności bohatera kolejnej odsłony jednego z cykli, jaki prezentujemy naszym czytelnikom.

Komentarze

Brak komentarzy

Komentarze publikowane pod artykułami są prywatnymi opiniami użytkowników portalu.
Właściciel portalu nie ponosi odpowiedzialności za treść tych opinii.

Katalog firm promowane

ALL CLEAN

07-300 Ostrów Mazowiecka / Warszawa

Niezawodne czyszczenie domowych i przemysłowych modułów fotowoltaicznych

Kwiaciarnia, Poczta Kwiatowa Jarek Kuczyński

ul. Armii Krajowej 10
07-300 Ostrów Mazowiecka

Busy do Niemiec 24 - Przewozy do Niemiec

Dworzec autobusowy
07-300 Ostrów Mazowiecka

Busy do Niemiec z adresu na adres!

Regulamin | Polityka prywatności | Reklama | Kontakt

UWAGA! Ta strona używa plików cookie i podobnych technologii m.in. w celach: świadczenia usług, dostosowywania stron do indywidualnych potrzeb użytkowników oraz w celach reklamowych i statystycznych. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień przeglądarki oznacza, że pliki cookie będą zapisywane w pamięci urzadzenia. W każdym momencie można zmienić te ustawienia. Szczegóły w Polityce Prywatności. [Zamknij]