Adwokat radzi: zatrzymanie przez policję - Twoje prawa i obowiązki

Zdjęcie poglądowe. Źródło: Pixabay

Kiedy policja może dokonać zatrzymania?

Zatrzymanie jest środkiem przymusu, który policja może zastosować jedynie w ściśle określonych sytuacjach. Zgodnie z art. 244 §1 Kodeksu postępowania karnego, policja może zatrzymać osobę, jeżeli:
I. istnieje uzasadnione przypuszczenie, że popełniła ona przestępstwo oraz
II. zachodzi obawa ucieczki lub ukrycia się tej osoby albo zatarcia śladów przestępstwa lub nie można ustalić tożsamości tej osoby lub istnieją przesłanki do przeprowadzenia przeciwko tej osobie postępowania w trybie przyspieszonym.

Ponadto, art. 244 § 1a k.p.k. stanowi, że do policyjnego zatrzymania może dojść również wówczas, gdy:
I. istnieje uzasadnione przypuszczenie, że dana osoba popełniła przestępstwo z użyciem przemocy na szkodę osoby wspólnie zamieszkującej oraz
II. zachodzi obawa, że ponownie popełni przestępstwo z użyciem przemocy wobec tej osoby.

Twoje prawa podczas zatrzymania

Każda osoba zatrzymana ma zagwarantowane prawa, o których Policja ma obowiązek poinformować niezwłocznie po zatrzymaniu. Należą do nich w szczególności:
1. Prawo do informacji - masz prawo wiedzieć, z jakiego powodu zostałeś zatrzymany. Co więcej, z zatrzymania powinien zostać sporządzony protokół zawierający informacje takie jak np. imię, nazwisko i funkcja dokonującego czynności, godzina, miejsce i przyczyna zatrzymania, rodzaj przestępstwa, o którego popełnienie podejrzewa się osobę zatrzymaną. Odpis takiego protokołu powinien zostać ci doręczony.
2. Prawo do kontaktu z adwokatem - masz prawo żądać niezwłocznego kontaktu z adwokatem oraz rozmowy z nim, w warunkach gwarantujących poufność. Jedynie w wyjątkowych wypadkach uzasadnionych szczególnymi okolicznościami zatrzymujący może zastrzec, że będzie obecny przy takim kontakcie. Warto dlatego zawsze nosić przy sobie (np. w portfelu) karteczkę z podstawowymi danymi adwokata (poznanego osobiście lub poleconego), co znacznie ułatwi szybkie skontaktowanie się z nim po zatrzymaniu.
3. Prawo do odmowy składania wyjaśnień - masz prawo odmówić składania wyjaśnień bez podania przyczyny. Z tego prawa warto korzystać, zwłaszcza gdy nie masz jeszcze zapewnionej pomocy adwokata. To, że raz odmówisz złożenia wyjaśnień, nie oznacza, że prawo do wyjaśnienia sytuacji, w której się znalazłeś zostanie ci odebrane - w późniejszym czasie lub dopiero przed Sądem będziesz mógł złożyć pełne wyjaśnienia.
4. Prawo do zawiadomienia osoby bliskiej - masz prawo żądać, aby policja poinformowała o zatrzymaniu osobę najbliższą lub inną wskazaną przez ciebie osobę. Jest to o tyle istotne, że w przypadku, gdy postawione zostaną wobec ciebie zarzuty, zawiadomiona osoba (ale nie tylko), będzie mogła czasowo ustanowić dla ciebie obrońcę, który następnie skontaktuje się z tobą, żebyś osobiście udzielił mu upoważnienia do obrony oraz porozmawiał o całej sytuacji.
5. Prawo do złożenia zażalenia na zatrzymanie - jeśli uważasz, że zatrzymanie były bezzasadne, nielegalne lub nieprawidłowe, w terminie 7 dni od dnia zatrzymania możesz złożyć zażalenie, które zostanie rozpoznane przez właściwy sąd rejonowy.

Twoje obowiązki wobec policji

W czasie zatrzymania masz także określone obowiązki, takie jak:
1. Obowiązek poddania się oględzinom ciała i badaniom niepołączonym z naruszeniem twojego ciała.
2. Obowiązek umożliwienia pobrania odcisków palców.
3. Obowiązek umożliwienia sfotografowania się i okazania innym osobom.
4. Obowiązek poddania się pobraniu wymazu ze śluzówki policzków, o ile jest to konieczne i nie zagraża zdrowiu.
5. Obowiązek zachowania spokoju oraz nieutrudniania czynności funkcjonariuszom - jakiekolwiek stawianie oporu lub co gorsza, znieważanie funkcjonariuszy, może skutkować dodatkowymi zarzutami.

Jak długo może trwać zatrzymanie?

Zastosowanie opisywanego środka przymusu może trwać do 48 godzin, licząc od momentu zatrzymania. W tym czasie prokurator może wystąpić do sądu z wnioskiem o zastosowanie tymczasowego aresztowania. Jeśli zatrzymany nie otrzyma postanowienia o zastosowaniu wobec niego aresztu lub nie ogłosi się mu takiego postanowienia w ciągu 24 godzin od przekazania go do dyspozycji sądu, będzie musiał zostać natychmiast zwolniony.

Podsumowanie

Zatrzymanie przez policję nie oznacza automatycznie skazania. Jest to jedynie środek przymusu, który ma umożliwić organom ścigania wykonanie określonych czynności. W tak trudnych sytuacjach warto pamiętać o swoich prawach - zwłaszcza o prawie do kontaktu z adwokatem oraz prawie do odmowy składania wyjaśnień.

Jeśli ty lub ktoś z twoich bliskich zostanie zatrzymany, niezwłocznie skontaktuj się z adwokatem. Profesjonalna pomoc prawna na wczesnym etapie postępowania może mieć kluczowe znaczenie dla dalszych losów sprawy.

--

Źródło zdjęcia: Kancelaria Adwokacka AMK

Artykuł powstał we współpracy z adwokat Klaudią Jasionowską (Kancelaria Adwokacka AMK, Al. Jerozolimskie 136, p. IV, 02-305 Warszawa, tel. 534 170 697).